इन्फर्टिलिटी ट्रीटमेन्ट

• गर्भधारणा होत नसल्यास,त्याचे कारण शोधून त्यानुसार औषधोपचार ,गरज असल्यास शस्त्रक्रिया करून उपचार करणे,ज्यामुळे स्त्रीला गर्भधारणा होईल म्हणजेच व्यंध्यत्व निवारण उपचार.
• या मध्ये स्त्री आणि पुरुष दोघांमधील दोषांचा व उपचाराचा विचार केला जातो.

• एखाद्या जोडप्यास,दोघांचे आरोग्य चांगले असताना ,गर्भनिरोधके न वापरता एक वर्षभर नियमित शारीरिक समंध ठेऊन दिवस राहत नसतील तर अशा जोडप्याने.
• जोडप्यापैकी कोणालाही गर्भधारणा होण्यास विलंब होईल अशा प्रकारच्या काही आजार असल्यास त्यांनी,जसे स्रीयांमध्ये पीसीओडी ,पाळीची अनियमितता एन्डोमेट्रोयोसीस,
• पुरुषांमधले काही दोष
• जोड्प्यामधील दोघांचे/एकाचे वय तीस पेक्षा जास्त असल्यास.

• स्रीयांनी पाळीच्या दुसऱ्या/तिसऱ्या दिवशी व न जमल्यास चौदाव्या दिवशी
• पुरुषांनी-सलग चार दिवस शारिरिक संबंध (INTERCOURSE) टाळून / न ठेवता त्यानंतर लगेच पाचव्या दिवशी.

माहिती घेणे/हिस्टरी टेकिंग.

• तुमची आरोग्यविषय सविस्तर माहिती घेतली जाईल,जसे पूर्वीचा आजार,शस्त्रक्रिया,टी बी, औषधोपचार इत्यादी.
• शारिरिक संमंधाविषयीची माहिती .
• गर्भ निरोधके वापरली असल्यास त्याबाबत माहिती

तपासणी

• वजन –उंची तपासून बी एम आय काढला जाईल
• जनरल चेक अप
• स्रीची योनी मार्गातून तपासणी (INTERNAL CHECK –UP)

• सोनोग्राफी
• एच एस जी
• पुरुषांनी सीमेन एनालिसिस
• रक्त, लघवीच्या टेस्ट

• स्रीची: पाळीच्या दुसऱ्या आणि चौदाव्या दिवशी
• कशासाठी - गर्भाशयातील दोष-जसे गाठी – फायबॉइडस, इंडोमेट्रियम,ओव्हरीमधील –एन्ट्रल फॉलिकलची संख्या व वाढ बघण्यासाठी व इतर आवश्यक माहितीसाठी

• कधी- पाळीच्या ६ ते १० व्या दिवसामध्ये
• कशासाठी- फॅलोपियन ट्युबज् (गर्भनलिका ) मोकळ्या आहेत की नाही हे पहिले जाते तसेच गर्भपिशवीचा आकार आत मधून योग्य आहे कि नाही इत्यादी माहिती मिळते.
• गर्भपिशवी मध्ये औषध सोडून एक्स-रे काढला जातो.

• कधी- चार दिवस शारीरिक संमंध न ठेवता त्या नंतर
• कशासाठी – शुक्रजंतूचे(स्पर्म) प्रमाण आकार ,हालचाल अबनॉर्मल स्पर्मस ,फ्रुक्टोज टेस्ट या माहितीसाठी सॅम्पल मास्टर बेशन पद्धतीने कलेक्ट केले जाते.

• कधी - ब्लड टेस्ट –डॉक्टरांच्या सल्ल्या नुसार (CBC,BLOOD SUGAR ,HIV, HbSAg,VDRL,TSH AND URINE EXAMINATION)
• हारमोन्सच्या टेस्ट –(FSH LH Prolactin,AMH ) पाळीच्या दुसऱ्या दिवशी
• पुरुषाच्या ब्लड व हारमोन्सच्या टेस्ट गरजेनुसार सांगितल्या जातात

• पाळीच्या दुसऱ्या दिवशी –बेस लाईन स्कॅन होतो.
• पाच-सहा दिवसांसाठी औषधे/इंजेक्शन्स दिली जातात
• पाळीच्या सातव्या दिवसापासून सोनोग्राफी होते
• फॉलीकल्स चा आकार व एन्डोमेट्रीयमची जाडी मोजली जाते
• फॉलीकल्स पूर्ण वाढल्यावर ओव्ह्युलेशन साठी इंजेक्शन दिले जाते
• ३६ तासानंतर पुन्हा सोनोग्राफी होते
• ओव्ह्युलेशन झाल्यास ,केसनुसार योग्य वेळेस शारिरिक संमंध ठेवण्याचा किंवा आय यु आय चा सल्ला दिला जातो
• यानंतर चौदा दिवसांसाठी प्रोजेस्टेरॉन च्या गोळ्या दिल्या जातात
• या सोनोग्राफीत फॉलीकल्सच्या वाढीतले दोष,ओव्ह्युलेशनचे प्रॉब्लेम, एन्डोमेट्रीयमचे दोष या बाबतही माहिती मिळते.

• पुरुषाचे वीर्य प्रकिया करून त्यातले चांगली हालचाल असलेले शुक्रजंतू बारिक नळीच्या मदतीने ओव्ह्युलेशन झाल्यानंतर गर्भपिशवीत सोडले जातात. ही एक ओपीडी प्रोसिज़र आहे.

कोणाबाबत

• दिवस न राहण्यास पुरुषातील दोष कारणीभूत असल्यास
• स्री मधील इतर दोष
• कारण न समजलेले व्यन्ध्यत्व या मध्ये यश मिळण्याची शक्यता १०% ते २०% असते.

कोणाबाबत?

• अनेक वर्षाची इन्फटिलिटीची तक्रार, एन्डोमेटियोसीस असण्याची शक्यता
• दोन्ही नळ्या बंद असल्यास,आय यु आय मध्ये अपयश आल्यास
• कधी- पाळीच्या पाचव्या ते दहाव्या दिवसामध्ये.
• यासाठी हॉस्पिटलमध्ये अॅडमिट होण्याची गरज असते.ही फ्रोसिजर निदान आणि उपचार दोन्हीसाठी उपयुक्त आहे. यासाठी पूर्ण भूल देऊन पोटामध्ये लॅप्रोरोस्कोप टाकला जातो.

• कोणाबाबत – लॅपरोस्कोपी सोबत –अधिक माहितीसाठी, गर्भशयाचे दोष, नळ्या बंद असल्यास , पॉलिप, फायब्रॉइड एन्डोमेट्रीयम चांगले नसल्यास
• कधी- पाळीच्या पाचव्या ते दहाव्या दिवसांमध्ये. निदानसोबत उपचारासाठी ही उपयुक्त- जसे पॉलिप काढणे, गर्भशया तील पडदा काढणे, चिकट आवरणे काढणे, कॉर्नुअल कॅथेटरायझेशन व इतर.

कोणामध्ये

• दोन्ही नळ्या बंद ,आय यू आय चे बरेच प्रयत्न अयशस्वी झाल्यास ,पुरुषांमध्ये उपचारास प्रतिसाद न देणारे दोष, सिव्हियर एन्डोमेट्रीयोसिस व इतर.

कशाप्रकारे

• औषधांच्या मदतीने जास्त संख्येने फॉलिकल्स वाढवली जातात व सोनोग्राफीच्या मदतीने स्रीबीज गोळाकरून शुक्रजजंतू बरोबर लॅब मध्ये फलन प्रक्रिये साठी ठेवतात तयार एम्ब्रयो तपासून गर्भशयात सोडले जातात.
  यशस्वी होण्याची शक्यता -३०-४०-% एका ट्रीटमेंटच्या सायकलसाठी